Uitvoering van het programma Bovenlopen Beerze

Het programma Bovenlopen Beerze bestaat uit verschillende projecten. Deze projecten, komen uit het gebiedsproces Bovenlopen Beerze. De Bovenlopen Beerze is een deelgebied binnen de GGA Kempenland-West. GGA staat voor gebiedsgerichte aanpak.

De projecten pakken we samen met de partners van het gebiedsproces Bovenlopen Beerze op. Het eerste waaraan we werken is een watersysteem analyse (WSA). Daarmee krijgen we meer inzicht in hoe het watersysteem werkt. En daarna hoe we het watersysteem kunnen gebruiken om de opgaven voor water, natuur en landbouw in dit gebied te bereiken. Daarnaast zijn er verschillende projecten in de verschillende deelgebieden met als doel water vast te houden.

Waar ligt het gebied Bovenlopen Beerze?

De grens van deelgebied Bovenlopen Beerze bestaat uit het stroomgebied van de Aa of Goorloop en het Dalemstroompje. De Goorloop ontspringt net over de grens in België. Het Dalemstroompje ontspringt ten zuiden van buurtschap ‘De Witrijt’. Het gebied Bovenlopen Beerze is het brongebied voor het bekensysteem van ‘De Beerze’ en ‘De Dommel’. Het noordelijk deel van Bovenlopen Beerze ligt in de gemeente Bladel, met een klein stukje in de gemeente Eersel. Het zuidelijk deel ligt in de gemeente Bergeijk.

Op de kaart staan de deelgebieden van gebiedsproces Bovenlopen Beerze zoals hiervoor in tekst beschreven staat.

Bovenlopen Beerze is verdeeld in vier deelgebieden. Die hebben ieder hun eigen kenmerken en projecten:

Noord (Aa of Goorloop en Dalemstroompje benedenstrooms)
De Pielis
Cartierheide-Witrijt
Boswachterij De Kempen

Deelgebied Noord

Deelgebied Noord ligt ten noorden van de A67 binnen de gemeente Bladel. Dit gebied bevat de Kroonvense heide, heeft een rijkelijke mix van stedelijk en agrarische gebied en een aantal heide en vennen gebieden. Binnen dit deelgebied verkennen we nu samen met de omgeving (agrariërs, inwoners, ondernemers, de gebiedspartners) wat er in korte tijd mogelijk is.

Deelgebied de Pielis

De Pielis is een agrarisch gebied met zo’n twintig ondernemers. Dat zijn melkveehouders, akkerbouwers, een boerderijcamping, een varkenshouder en een paardenrusthuis. De agrarische gronden liggen op hogere delen van het gebied, dat behoorlijke hoogteverschillen kent. Er zijn veel ontwikkelingen in de Pielis.

Brede houtsingels maken het gebied aantrekkelijk voor recreatie. In België is een zandwingebied en drinkwaterwinning. Brabant Water heeft ook een drinkwaterwinning vlak bij de Pielis. De gemeente Bergeijk verpacht haar gronden via erfpacht. Het gebied is daarnaast aangewezen als zoekgebied voor grootschalige zonne- en windenergieprojecten.

Pilot waterconservering

Wij werken samen met de Pielis-boeren in een pilot project om meer water vast te houden in het gebied. De Pielis is het hoogste punt van Brabant. Daardoor is het gevoelig voor droogte. De sterke helling in het landschap en ontwatering zorgen ervoor dat veel water te snel naar beneden wegstroomt. Daardoor zakt het water niet in de bodem. In de pilot hebben agrariërs afgesproken om rijplaten en extra, tijdelijke, stuwen te plaatsen in de zijsloten van de Goorloop. Zo wordt het water gecompartimenteerd. Dit geeft de bodem de kans om water op te nemen. En zo helemaal gebruik te maken van de bergingscapaciteit van de bodem.

De pilot voor deze manier van water vasthouden startte in april 2024 en duurt twee jaar. Het waterschap controleert elke twee weken de waterstand achter de rijplaten en stuwen. Zo verzamelen we informatie en kijken we naar het effect van de pilot. Na twee jaar beoordelen het waterschap en de agrarische ondernemers samen hoe de pilot verliep. Samen kijken we naar de toekomst en bepalen we of vaste maatregelen gewenst zijn.

De monitoringsdata van de pilot om water vast te houden leggen we vast in een Storymap. Deze storymap wordt 2 jaar lang halfjaarlijks bijgehouden met nieuwe data.

Bekijk de monitoringsdata van pilot Pielis

Gebiedsafspraak

Waterschap de Dommel en de agrarische ondernemers in de Pielis zijn in gesprek om samen een gebiedsafspraak te maken. In samenwerking met de andere gebiedspartners Provincie Noord-Brabant, de ZLTO en de gemeente Bergeijk werken we toe naar een aantal maatregelen voor de toekomst van het gebied. Het doel is om hier perspectief te bieden voor zowel de landbouw als water en natuur. Op dit moment werken we aan een eindversie van de gebiedsafspraak.

Deelgebied Cartierheide-Witrijt

De Cartierheide bestaat uit een uitgebreid bos- en heidegebied met een grootte van 172 hectare. Kenmerkend voor het gebied is de afwisseling tussen droge en natte delen. De Cartierheide bestaat uit een groot aantal vennen. Het Dalemstroompje doorkruist het gebied. De heide in het gebied is in bezit van Natuurmonumenten. Staatsbosbeheer beheert het gebied. Ten zuiden van de Cartierheide woont en onderneemt een aantal agrariërs in de Witrijt. De stukken grond bij Witrijt liggen vooral in het beekdal van het Dalemstroompje. De Witrijt is ook het brongebied van het Dalemstroompje.
Binnen dit deelgebied verkennen we samen met de omgeving (agrariërs, inwoners, ondernemers en recreatie) wat er in korte tijd mogelijk is.

Deelgebied Boswachterij de Kempen

Boswachterij De Kempen heeft een oppervlakte van ruim 1.000 hectare. Het gebied bestaat vooral uit naaldbomen en lanen met Amerikaanse eiken. In het bos ligt het heidegebied de Hapertse Heide. Door het gebied loopt de Aa/Goorloop.

We zijn in gesprek met Staatsbosbeheer over het verondiepen van de Goorloop in Boswachterij de Kempen. In de vorm van een no-regret maatregel. Een no-regret maatregel is een maatregel die snel uitvoerbaar is en waar alle benodigde kennis aanwezig is voor de uitvoering van die maatregel. Verder heeft het geen negatieve neveneffect op andere doelen en/of doelgroepen waardoor het met no-regret, oftewel zonder spijt, uitvoerbaar is. Zo onderzoeken we bijvoorbeeld of zandsuppletie een optie is om sediment in de beek af te zetten.