Onderzoeken naar Zandleij

• De geur en kleur van de Zandleij 
• De ecologische toestand 
• De stoffen in het water 
• Mogelijkheden voor innovatieve verbetermaatregelen  

Er zijn in totaal 17 onderzoeken uitgevoerd op verschillende locaties: vóór, op en na de zuivering, en in het stroomgebied. 

Nee, de waterkwaliteit was vroeger niet beter dan nu. Uit waterkwaliteitsonderzoeken van 1974 tot en met heden blijkt dat de concentratie van stoffen zoals ammonium, stikstof en fosfaat juist een enorme zijn gedaald. In 1903 werden de eerste vloeivelden in gebruik genomen, omdat de waterkwaliteit verslechterde door de industriële ontwikkeling in Tilburg. Het aantal milieuvreemde stoffen die de mens ontwikkelt en gebruikt neemt toe en een deel van deze stoffen komen ook in het water terecht.   

De stank wordt niet veroorzaakt door de energiefabriek. De energiefabriek zorgt voor een gele kleur, daarnaast zorgen de slibvergisting, water uit natuurgebied De Brand en de Zandkantse Leij ook voor kleur in de Zandleij. Daarnaast komen er ook een aantal onbekende stoffen vanuit de energiefabriek in het zuiveringsproces en effluent terecht.  

Nee, er is geen eenduidige oorzaak voor de stank gevonden. De geur wordt waarschijnlijk veroorzaakt door een of meerdere lozers op de riolering.  

Ja, de Zandleij is geel van kleur door de melanoïden en humus- en fulvinezuren die ontstaan bij de slibvergisting in de energiefabriek. Melanoïden ontstaan bij een reactie tussen suikers en aminozuren en is een bekend verschijnsel bij voedingsmiddelen, b.v. de bruine kleur van de korst van brood en vele koekjes krijgen hun kleur en smaak door deze reactie. De Zandleij is benedenstrooms van natuurgebied de Brand geler van kleur dan bovenstrooms. Dit wordt ook veroorzaakt door humus- en fulvine zuren.  

Het effluent van rwzi Tilburg is de grootste bron van invloed. Hoewel veel stoffen worden verwijderd, blijven er duizenden (vaak onbekende) stoffen achter. Dit is ook zo bij andere rwzi's omdat deze niet zijn ontworpen om alle verschillende chemische stoffen in het influent te verwijderen.  

De geur varieert sterk:  

• Soms neutraal 
• Soms typische rwzi-geur 
• Soms zeeplucht of weeïge stank  
  De zeeplucht is waarschijnlijk afkomstig van lozingen op de riolering, niet van de rwzi of energiefabriek.  

• De donkergele kleur komt deels uit de energiefabriek (melanoïden, humus- en fulvinezuren) 
• Benedenstrooms wordt het water geler en troebeler door natuurlijke processen, waarbij ook humus- en fulvinezuren in het water komen.  

• Vissen (2024): matig 
• Waterplanten (2022): matig 
• Macrofauna (2022): ontoereikend   
  De ecologische kwaliteit neemt af van bovenstrooms naar benedenstrooms.  

We gaan een vierde trap realiseren, dit is een extra zuivering van het effluent van de rwzi die nutriënten, medicijnen en organische stoffen gaat verwijderen. We gaan een waterharmonica-pilot realiseren in Pauwels in samenwerking met gemeente Tilburg.  Er worden innovatieve maatregelen ingezet. Ook gaan we vervolgonderzoek doen naar de onbekende stoffen. We willen bedrijven en inwoners betrekken om de waterkwaliteit te verbeteren door gedragsverandering (zoals gebruik van andere, minder milieubelastende stoffen en producten). Daarnaast zijn we van plan inwoners en omwonenden te betrekken om in kaart te helpen brengen wanneer de afwijkingen in kleur, geur en stank voorkomen, om daarmee beter en frequenter beeld te krijgen. Hiermee kunnen we beter achterhalen wat de oorzaken zijn.  

De stoffen die we vinden in het influent van de zuivering zijn afkomstig zijn van bedrijven en huishoudens. U kunt zelf bijdragen aan een betere waterkwaliteit door gebruik te maken van andere, minder milieubelastende stoffen en producten. Daarnaast kunt u ons helpen door aan ons door te geven als u afwijkingen in kleur, geur en stank in de Zandleij ziet of ruikt. We zijn van plan om in de 2e helft van 2025 een project hierop op te starten, zodat u deze waarnemingen gemakkelijk kunt doorgeven.