Herstelprogramma Keringen
Waterschap De Dommel heeft de taak en juridische plicht om zowel de regionale als overige keringen in het Dommelgebied op orde te hebben en te houden. Een kering is een soort 'dijk' en heeft als functie het tegenhouden van water. Overige keringen beschermen gebouwen, wegen, landbouw en natuur tegen wateroverlast. Ook rondom gestuurde waterbergingen liggen overige keringen. Waterschappen bepalen zelf de eisen aan deze keringen, die lager liggen dan de regionale keringen. De reden van het herstelprogramma keringen is de matige tot slechte (technische) staat van onderhoud van veel keringen op dit moment. Door toegenomen aandacht en kennis binnen het waterschap zijn er steeds meer verbeteringen aan keringen mogelijk.
Het herstelprogramma keringen staat vast in het vijfde Waterbeheerprogramma (WBP5) 2022-2027. Het programma komt uit de verkenning naar de staat van de keringen in 2021. We pakken eerst de keringen aan met het grootste risico op wateroverlast en schade.
Aanpak
We gaan in de planperiode groot onderhoud uitvoeren aan de keringen met de hoogste prioriteit. Daar waar de meeste risico’s liggen op wateroverlast en schade. Ook zorgen we ervoor dat onze gestuurde waterbergingen (weer) voldoen aan de wettelijke norm.
Afgelopen jaren hebben we al flink gewerkt gewerkt aan regionale keringen. Deze zijn er voor veiligheid, beschermen tegen overstromingen. We gaan nu ook aan de slag met overige keringen. Deze beschermen tegen lokale wateroverlast. Ook dit is een grote opgave; we gaan 85 kilometer onderzoeken, inmeten en verder analyseren om tot een goed en veilig resultaat te komen. Dat is drie keer van Tilburg naar Eindhoven. We kunnen niet alles tegelijk. Daarom werken we in verschillende fases.
De keringen hebben niet meer de kwaliteit, sterkte en hoogte die ze volgens geldende eisen zouden moeten hebben. Hierdoor zijn ze steeds kwetsbaarder. Ook de weersomstandigheden worden extremer. Als we niks doen, komt de bescherming van inwoners en die van hun grond in het gedrang. De kans op bezwijken van de keringen en het overlopen ervan neemt toe. Dit willen we zoveel als mogelijk voorkomen en het vraagt soms ook om maatwerk.
We gaan de keringen op orde maken zodat ze klaar zijn voor de toekomst. Dit betekent dat we ze hoog en breed genoeg maken. Ze zijn dan sterk en stabiel genoeg om het water tegen te houden. Ook zijn de keringen dan goed te onderhouden. Daarom onderzoeken we wat de beste oplossingen zijn. We doen er alles aan om inwoners droge voeten te laten houden.
Het landschap verandert wel; de keringen zijn meer zichtbaar. Na de werkzaamheden zaaien we, waar we kunnen, de keringen in met een gras-, kruiden- en bloemzadenmengsel. Dit zorgt voor versterking van de kering. Het trekt ook insecten (waaronder wilde bijen), vogels en andere dieren aan. En die verspreiden zich weer naar andere gebieden. Zo dragen we bij aan het vergroten van de biodiversiteit.
Zo zien de keringen in het Dommelgebied er nu uit:
Het waterschap moet de keringen in het gebied klaar maken voor de toekomst. Dit betekent dat we keringen voldoende hoog en breed maken zonder te grote bomen en struiken. Deze keringen zijn dan stabiel genoeg en goed te onderhouden.
Sommige keringen zijn hoog genoeg, maar daar staan mogelijk bomen die een risico kunnen vormen. Die verzwakken de kering als ze omwaaien. Per kering kijken we naar de staat van de bomen. Als het risico groot is, moeten we ze weghalen. Daarnaast verslechtert de stevigheid van de keringen door graafschade van dieren. Dit zorgt beide voor een vergroot risico op het bezwijken van keringen.
Andere keringen zijn juist te laag of te smal waardoor zij minder goed het water tegen houden. Hierdoor ontstaat een vergroot risico op wateroverlast achter de kering als er hoogwater is.
Ook zijn er keringen die te laag of te smal zijn, maar ook zijn begroeid met beplanting. Dat komt bijvoorbeeld door te weinig onderhoud. Deze combinatie vergroot het risico dat een kering bezwijkt. Of veroorzaakt wateroverlast achter de kering als er hoogwater is.
Locatie
Binnen het hele beheergebied van het waterschap zijn er 30 clusters van keringen. Deze liggen verspreid in het gebied. Er liggen clusters van Den Bosch tot aan het zuiden bij Borkel.
Ter vergelijk
Waterschap De Dommel heeft ongeveer 85 kilometer ‘kering’ onderzocht. Een deel daarvan knappen we de komende jaren op. Zo zorgen we ervoor dat we bewoners en grondeigenaren achter deze keringen beschermen tegen wateroverlast.
Wat houdt dit werk in?
Ter vergelijking: het aantal kilometer kering dat opgeknapt wordt is bijna net zoveel als drie keer de afstand tussen Tilburg en Eindhoven. Het aantal kilometer komt in de buurt van de hele lengte van de rivier de Dommel in het gebied van Waterschap De Dommel.
Planning
Binnen de periode van het Waterbeheerplan 5 2022-2027 gaan we aan de slag met herstel van de keringen. Het gaat om de keringen waar de meeste risico’s liggen voor wateroverlast en schade. Dit zijn de clusters:
Verkennings- en ontwerpfase:
- Bossche Broek Noord en Zuid in de gemeente ’s-Hertogenbosch en Sint-Michielsgestel. Het Herstelprogramma Keringen Bossche Broek Zuid is het eerste project van het hele programma.
- Halder – Volmeer in Sint-Michielsgestel
- Logtse Baan in Oirschot
- Logtse Velden in Oisterwijk
- Klotputten in Eindhoven
- Hoogwaterbescherming gemeentes Vught en Sint-Michielsgestel en omgeving
Afrondende fase:
- Van Salmstraat in de gemeente Boxtel
- Rummeling in Maarheeze
- Rul Kleine Dommel in Heeze
- Keringen langs het Eindhovens kanaal
In de periode 2028-2033 Waterbeheerplan 6 werken we aan de rest van de keringen.
Samenwerking
Het herstel van de keringen gebeurt in overleg en samenwerking met de grondeigenaren van de keringen. Vaak is dit het waterschap zelf. Maar in veel gebieden is dit de gemeente of terreinbeherende organisatie zoals Brabants Landschap, Natuurmonumenten of Staatsbosbeheer. Ook zijn er landgoedeigenaren, boeren en particuliere grondeigenaren. Verder zijn het Rijk en provincie Noord-Brabant belangrijke organisaties als regelgevers. En in sommige gebieden zijn zij grondeigenaar (Rijkswaterstaat, Staatsbosbeheer, Provincie Noord Brabant). De belangen waar we met het project voor zorgen zijn:
- Hoogwaterveiligheid en beschermen tegen wateroverlast (droge voeten)
- Rekening houdend met dieren, bomen en planten in hun eigen omgeving (ecologisch belang)
- Genieten van de natuur
- Beschermen en versterken van cultuurhistorische waarden