Herinrichting beekdal Tongelreep

In de vorige eeuw is de beek recht gemaakt. We hebben de beek vergraven en vergroot. Het doel was meer en sneller water te kunnen afvoeren. Het is een diepe beek die recht in het landschap ligt. Het water heeft weinig ruimte voor een natuurlijke loop. We hebben te maken met hevige regenbuien en pieken. Maar ook komen steeds vaker lange periodes van droogte voor. Het water stroomt nu te snel het gebied uit. Het beekdal en de omliggende vennen en bosgebieden hebben daardoor last van verdroging.

Stand van zaken fase 1

We voeren het project Tongelreep in verschillende fasen uit. Het plan van fase 1 gaat vooral over het gebied ten noorden van de stuw Driebruggen. Je hebt de documenten voor Projectplan Waterwet al kunnen bekijken. Raad van State heeft hierover geen beroepen ontvangen. Dat betekent dat we dit plan kunnen uitvoeren. We hebben hiervoor een aannemer gezocht. Van Beers Hogeloon heeft de werkzaamheden uitgevoerd. Zij zijn gestart op 14 juni 2021 bij de Mariahoeve in Valkenswaard. Ben je benieuwd naar alle ontwikkelingen? Abonneer je dan op onze nieuwsbrief. Hierin vind je veel informatie over het project.

Stand van zaken Fase 2

Het Definitief Projectplan Waterwet (D-PPWW) en het Definitief Provinciaal Inpassingsplan (D-PIP) voor fase 2 zijn klaar. Provinciale Staten hebben dit vastgesteld op 11 juni 2021.  De definitieve plannen waren in te zien vanaf 24 juni tot en met 19 augustus 2021. Je leest er meer over in dit bericht. Het projectplan van fase 2 gaat vooral over het gebied van de Achelse Kluis naar de stuw Driebruggen. Dit plan hebben we kunnen maken met hulp  van grondeigenaren, bewoners en diverse organisaties. Je hebt het ontwerpplan ook kunnen bekijken, zoals je kunt lezen in dit bericht.

Aanpak

Als waterschap zorgen we dat het gebied beter water kan vasthouden. De Tongelreep krijgt daarvoor een natuurlijkere loop, zoals de situatie vóór de kanalisatie rond het jaar 1900. Om de kwaliteit van het water te verbeteren, verhogen we de stroomsnelheid in de beek. Dat kan bijvoorbeeld door:

• flauwere oevers te maken
• de bodem van de beek omhoog te brengen
• of meer bochten in de beek aan te brengen

In het gebied hebben we te maken met stikstof door verkeer, industrie en veehouderij. Vanuit het voormalig Programma Aanpak Stikstof nemen we maatregelen om de natte bosjes en vennen rond de beek minder gevoelig te maken voor stikstof. Denk onder andere aan het op peil brengen en houden van de grondwaterstanden.

Het is niet overal te voorkomen dat maatregelen gevolgen hebben op grond bij het beekdal. Het waterschap heeft nauw contact met de direct betrokken boeren, grondeigenaren en natuurbeheerders. Het ontwerpen en uitvoeren van plannen doen we in overleg met alle betrokkenen. We kijken ook naar het grondgebruik zoals het nu is. Ook gaan we regelmatig naar het beekdal om te kijken naar de situatie en de omgeving. Zo controleren we ook wat we moeten doen. Zo kunnen we het project tot een goed einde brengen. Zie ook dit filmpje. (externe link)

Projectgebied

De Tongelreep komt bij de Achelse Kluis vanuit België ons land binnen. Het stroomt in Eindhoven in de Dommel. In dit project nemen we maatregelen tussen de Achelse Kluis tot voorbij de Valkenswaardse visvijvers. Het gedeelte van de beek tussen de Achelse Kluis en Drie Bruggen richten we opnieuw in. Een gedeelte van de Tongelreep en het beekdal hebben we al aangepakt. Zo is de beek ten noorden van Achelse Kluis in de jaren ’90 weer gaan slingeren. In 2006 hebben we al gewerkt tussen stuw Drie Bruggen en de Leenderweg / Valkenswaardseweg.

Europese natuurdoelen

Dit project is onderdeel van een groter plan. We willen verdroging tegen gaan van het natuurgebied Groote Heide(externe link) en Leenderbos. Grote delen van dit gebied zijn zo waardevol, dat ze Europees beschermd zijn. We beschermen dit kwetsbare gebied door maatregelen te nemen tegen verdroging. En ook tegen de schadelijke invloed van stikstof. Dit doen we met een totaalaanpak: we werken aan het richtlijnen voor Natte Natuurparels, de Kaderrichtlijn water (KRW), Natura 2000 en het voormalig Programma Aanpak Stikstof.

Voorbereidingen

We willen weten wat de bestaande situatie is. Dat is voor ons belangrijk om zo een goed ontwerp te kunnen maken. En goed staat voor ons voor een plan waarin veel mensen zich kunnen vinden. Daarbij hebben we de betrokkenen gevraagd om met ons mee te kijken. In het voorjaar van 2017 zijn in het gebied onderzoeken uitgevoerd naar bloemen, struiken, bomen en planten. Ook hebben we gegevens verzameld over bodem en water. In de zomer van 2017 hebben we de diepte van beken, sloten en greppels gemeten. Ook hebben we opgeschreven waar duikers liggen. Vervolgens hebben we een grondwatermodel en een oppervlaktewatermodel gemaakt. Alle gegevens hebben we opgeslagen in modellen. We hebben de grondeigenaren gevraagd deze te controleren. Om kwetsbare natuur te beschermen en herstellen, is op een aantal plekken een hogere grondwaterstand nodig. Het gevolgen van mogelijke maatregelen bespreken we steeds met de direct betrokkenen.  

Planning

De planning ziet er in grote lijnen zo uit:

Naar alle stappen(externe link)
 

Stap 1 - Notitie Rijkweidte en Detailniveau

Hier ligt het accent op het maken van het programma van eisen (PvE) en het maken van de notitie Rijkweidte en detailniveau (NRD).

Programma van eisen (PvE)

In het programma van eisen staan de harde richtlijnen van het project. Denk daarbij aan punten waar we voor het project (volgens de wet) minimaal aan moeten werken. Daarnaast halen we ook alle wensen en eisen uit de omgeving in het PvE op. Later wegen we af welke wensen en eisen we mee kunnen nemen in het project en welke niet.

NRD

De m.e.r.-procedure start met het maken van een Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD). Daarin staat het antwoord op de vraag voor welke alternatieven we de milieueffecten gaan onderzoeken. En hoe gedetailleerd we dat willen doen. Deze notitie kun je bekijken en je kunt jouw reactie hierop geven.

•     Reikwijdte: welke alternatieven, welke milieuaspecten?
•     Detailniveau: hoe uitgebreid, op welke manier?

Stap 2 - me.r.-procedure

Opstellen concept MER

Hier ligt het accent op het maken van het concept MER. MER staat voor milieueffect rapportage. Hierin staan milieueffecten voordat de overheid er een besluit over neemt. Dit is verplicht als een organisatie maatregelen wil nemen die grote gevolgen hebben op de omgeving. Voor dit project Tongelreep was het niet nodig om het te maken. Wij hebben gekozen om op vrijwillige basis een m.e.r.-procedure te starten. Zo weten we zeker dat alle mogelijkheden in beeld zijn. En kunnen we een afweging en keuze maken. Het uitvoeren van de MER is ook een manier om meer mogelijkheden onder de loep te nemen. Een onafhankelijk bureau beoordeelt het op omgevings- en milieueffecten. Uiteindelijk komt hier dan een voorkeursvariant uit. Wij organiseren dan een openbare bijeenkomst om het voorkeursalternatief met iedereen te bespreken.

Stap 3 - Ontwerpplannen

De voorkeursvariant vertalen we in het Projectplan Waterwet en in de 'provinciaal inpassingsplan' (PIP).

Projectplan Waterwet (PPWW)

In het Projectplan Waterwet maken we het voorkeursalternatief zodat er duidelijke maatregelen komen. Het projectplan beschrijft het werk en de wijze hoe we het kunnen uitvoeren. Ook nu voeren we keukentafelgesprekken om de verschillende mogelijkheden van maatregelen met te bespreken. Zo willen we samen komen tot een goed ontwerp projectplan komen.

PIP

PIP staat voor 'provinciaal inpassingsplan'. Een provinciaal inpassingsplan kunt u vergelijken met een bestemmingsplan in een gemeente. De provincie wil graag dat ook voor haar de belangrijke punten terug komen Daarom maken we dit inpassingsplan. Het gemeentelijke bestemmingsplan geldt dan niet meer.

Onderzoeken

Wij laten onderzoeken uitvoeren die nodig zijn voor het Projectplan Waterwet, PIP en de vergunningen. Zo kunnen procedures soepel verlopen.

Stap 4 - Procedures

Je kunt reactie geven op het Projectplan Waterwet, MER, PIP en de vergunningen. Je kunt jouw opmerkingen en aanbevelingen als reactie daarop doorgeven. Hierna beantwoorden wij de reacties en stellen wij een Nota van Ambtshalve op. Eventuele aanpassingen voeren we door. Zo kunnen wij het Projectplan Waterwet, de PIP en de MER definitief maken.

Doordat we plannen kunnen koppelen, kun je jouw reactie op alle onderdelen tegelijk geven. Wij kunnen vervolgens de reacties tegelijk behandelen. Dit zorgt voor een duidelijk en eenduidige beantwoording. Het resultaat is een onherroepelijke vaststelling van het Projectplan Waterwet, MER en PIP.

Stap 5 - Aanbesteding en uitvoering

Op het moment dat het projectplan Waterwet is vastgesteld, starten we met de aanbestedingsprocedure. De uitvoering van fase 1 is gestart op 14 juni 2021. De uitvoering van fase 2 is gestart in het najaar van 2021.

Samenwerking

Waterschap De Dommel neemt maatregelen om de natuur in en rond het water te verbeteren. Onze bossen en vennen dreigen te verdrogen. Het is zó droog dat we water langer moeten vasthouden. De kwetsbare natuur staat onder druk. Bijzondere planten en diersoorten in het van oorsprong moeras- en vennengebied zijn (bijna) verdwenen. We verbeteren daarom ook de kwaliteit van het water.

Door klimaatverandering en verdroging is er veel hinder is in ons beheergebied; bij boeren, de natuur en inwoners. Het watersysteem is kwetsbaar geworden. Niets doen is geen optie!

We werken aan een toekomstbestendige leefomgeving, waarvoor een robuuste en flexibele waterhuishouding nodig is. Daarin zoeken we altijd naar de beste (lokale) oplossing. Hiervoor moeten we verschillende belangen afwegen om te komen tot een balans in natuur, water en recreatie. We nemen maatregelen om de natuur in en rond het water te verbeteren We gaan hiervoor altijd in gesprek met betrokkenen om te kijken wat de mogelijkheden zijn. We werken daarbij met veel organisaties samen en overleggen regelmatig met hen.

Belangrijke partners zijn provincie Noord-Brabant, Brabants Landschap, Staatsbosbeheer en de gemeenten Valkenswaard en Heeze-Leende. Daarnaast werken we samen met particulieren en boeren. Provincie Noord-Brabant geeft financiële steun aan het project.

Meer informatie

Wil je op de hoogte blijven van dit project? Meld je dan aan voor de digitale nieuwsbrief.
Ben jegrondeigenaar en wil je een idee met ons bespreken, of heb je vragen? Neem dan contact op per e‑mail: projecttongelreep@dommel.nl